Bekim Fehmiu: Od Jugoslavije do Hollywooda

Bekim Fehmiu je bio jugoslovenski pozorišni i filmski glumac albanske nacionalnosti. Ostat će upamćen i po tome što je bio prvi istočnoevropski glumac koji se pojavio u jednom holivudskom filmu i to još za vrijeme “hladnog rata”.

Fehmiu je rođen 01.06.1936. u Sarajevu, ali njegova porodica potiče iz grada Đakovice u Srbiji (Kosovo i Metohija). Godine 1941., porodica se seli u Prizren u gdje Bekim provodi svoje djetinjstvo. Kao srednjoškolac u Prizrenu, uključuje se u glumačku školsku sekciju, a nakon završetka škole postaje član Pokrajinskog narodnog pozorišta u Prištini. Diplomirao je na Fakultetu dramskih umjetnosti (FDU) u Beogradu 1960. godine nakon čega postaje član Jugoslovenskog dramskog pozorišta koje je napustio 1967. zbog “lošeg odnosa prema njemu” te tako postao slobodan umjetnik.

Prvi veći uspjeh postiže sa filmom “Sakupljači perja” (1967), suptilnim prikazom romskog života koji je osvojio dvije nagrade na Filmskom festivalu u Kanu te je bio nominovan i za Oskara.

Poznat po svom mačo izgledu i blagoj naravi, Fehmiu je brzo postao omiljen kod zapadnih filmadžija pa je tako uskoro potpisao i ugovor koji mu je obezbjedio saradnju sa producentom (oskarovcem) Dinom De Laurentisom.

Usred slavlja nakon što je film “Sakupljači perja” osvojio Zlatnu palmu, Bekimu prilazi producent Dino de Laurentis i nudi mu naslovnu ulogu u spektakularnoj televizijskoj seriji “Odisej”. Slavni Italijan, pred kojim su drhtale i najskuplje zvijezde i nenavikao da mu protivrječe, nije se stigao sabrati kad dojučerašnji anonimus s Balkana nije prihvatio njegovu visoku novčanu ponudu nego je zatražio još viši honorar. Menadžer koji je posredovao u razgovoru i prevodio na to je preblijedio jedva zaustivši:

“Čovječe, jesi li pri zdravoj pameti, pa s de Laurentisom se tako ne postupa!”

No Bekim Fehmiu je tvrdoglavo ostao pri svome sve dok Dino de Laurentis nije napokon popustio i unatoč povrijeđenoj sujeti potpisao ugovor.

“Šta bi bilo da se de Laurentis zainatio? Ta propala bi vam životna uloga!” jednom prilikom je neko rekao Bekimu, na šta je on nehajno uzvratio: “Kockao sam se i eto, uspio!”

Ta serija je bila jedan od prvih filmskih hitova italijanske televizije te je od Bekima napravila evropsku filmsku ikonu.

U tom trenutku je izgledao spreman da postane filmska zvijezda u Hollywoodu, ali je njegov prvi američki film, “Avanturisti”, kritika proglasila neuspješnim, a loše je prošao i sa finansijske strane. Tako je nekako na prečac ostao bez šanse za hollywoodskom slavom.

Nakon toga je igrao ulogu zauzetog oca u srceparajućem filmu Raimonda Del Balza “Posljednji proljetni snijeg” (1973), pa ulogu palestinskog teroriste u remek djelu Džona Frankenhajmera “Crna nedjelja” (1977). Bez obzira na kritički neuspjeh njegovih hollywoodskih filmova, on je blistao u evropskim kinima kao i u pozorištu, koje je bilo njegovo prirodno okruženje. Do kraja svoje karijere glumio je na ukupno devet jezika, uključujući francuski, španski i italijanski.

New York Times ga je opisao “jugoslovenskim srcolomcem” zbog njegovih mladalačkih “osvajanja” i poznanstava sa Brižit Bardo i Avom Gardner. Decenijama nakon njegovog posljednjeg pojavljivanja na ekranu, čitateljice jednog vodećeg italijanskog ženskog časopisa su ga proglasile jednim od deset najatraktivnijih muškaraca 20. vijeka.

Bekim Fehmiu je glumio u 41 filmu od 1953. do 1998. Bio je prvi Albanac pozorišni i filmski glumac koji je glumio u pozorištima i filmovima širom Jugoslavije. Uloge koje je tumačio su uveliko uticale na kinomatografsku istoriju Jugoslavije te ostavile snažan umjetnički trag u inostranstvu.

Našoj publici je naročito ostao u sjećanju po ulogama u filmovima “Klopka za generala” (1971), “Specijalno vaspitanje” (1977), “Partizanska eskadrila” (1979).

Bio je u braku sa srpskom glumicom Brankom Petrić, sa kojom ima dva sina Hedona i Uliksa. Godine 2001. je izdata knjiga njegovih memoara “Blistavo i strašno” koja opisuje njegov mladi život (do 1955.) prije nego se počeo baviti glumom.

Dana 15.06.2010. u svojoj 74. godini izvršio je samoubistvo u svom stanu u Beogradu. Svojoj supruzi je ostavio i kratko oproštajno pismo: “Puno te volim, ali za me život više nema smisla”. Tijelo mu je kremirano, a pepeo rasut u Prizrensku Bistricu, rijeku koja protiče kroz Prizren.