Postavio je Titu otvoreno pitanje o budućnosti SFRJ a maršalov odgovor ga je zaledio
Jugoslavija je od samog početka bila odraz grandiozne ličnosti Josipa Broza Tita koji ju je pretočio u politiku, a zatim i u ideju i vrijednost o zajedničkoj državi Južnih Slovena, čije je ostvarenje predvodio, a ostvario bi i mnogo više samo da je duže poživeo, jer je za Veliku Jugoslaviju imao isto tako velike planove
Umjesto toga njena teritorija se pocijepala dio po dio, ostavljajući za sobom gorak ukus poraza i razjedninjenosti pomiješan sa sjetom i nostalgijom onih koji su uživali u njoj i ljutnje i rezigniranosti onih koji su o njoj slušali, a sada žive u njenom pepelu.
U staroj Jugi se, čuli smo od roditelja, živjelo bezbrižnim životom, plata je bila dovoljna za sve potrebe pa čak i za putovanja, nije bilo bogatih niti siromašnih, svako je imao posao i svi su voljeli svoju zemlju. Međutim sa druge strane ima i onih koji sve vrijeme smatraju da je Jugoslavija bila vještačka tvorevina, ujedinjena na neprirodan način, te je njen kraj bio izvjestan, samo je bilo pitanje vremena.
Postoje istorijski podaci da je Tito želio još veću, moćniju Jugoslaviju, koja ne bi bila samo regionalna, već i svjetska sila.
Istoričarka Sabrina Ramet navodi da je SFRJ pod Titom željela da stvori integralnu Jugoslaviju koja bi uključivala pogranična područja oko teritorija zvanične Jugoslavije: Grčku Makedoniju, Trakiju, Albaniju, Bugarsku, bar jedan dio austrijske Koruške, kao i cijelu italijansku provinciju Furlanija-Julijska krajina.
Pokret Zveno u Bugarskoj je zapravo podržavao ideju uključenja Bugarske i Albanije u zajedničku državu Južnih Slovena. Pokret Zveno učestvovao je u državnom udaru u Bugarskoj 1934. godine. Oni su zahtjevali savezništvo sa Francuskom i uključivanje Bugarske u Jugoslaviju. Čak je i britanska vlada tokom Drugog svjetskog rata podržala ideju stvaranja Velike Jugoslavije, kao odgovor na pristupanje Bugarske Silama osovine. Poslije Drugog svetskog rata, Tito je objavio da Jugoslavija polaže prava i na Trst i cijelu Karintiju, uključujući austrijsku Korušku.
Osim toga, pojavila se zanimljiva mapa o tome kako bi SFRJ izgledala da su se Titovi planovi obistinili, i to u dva slučaja:
– Da je maršalova vizija uključivala Albaniju i dijelove Rumunije i Grčke, uključujući i Solun
– Da je Bledski sporazum između Tita i Dimitrova uključivao integraciju Bugarske u zajednicu jugoslovenskih zemalja.
Autor ove neobične mape ističe da bi u nekom “paralelnom univerzumu” komunistička revolucija u Grčkoj barem djelimično uspjela, čime bi se neki dijelovi zemlje otcijepili i pridružili Velikoj Jugoslaviji.
Isto se odnosi i na Vlašku, bivšu kneževinu a danas istorijsku pokrajinu Rumunije.
Da je do takvog, mora se priznati nevjerovatnog epiloga došlo, Jugoslavija bi se prostirala, kako se u tekstu navodi, od Čelovca do Carigrada.
Pred kraj je osjećao da će se Jugoslavija raspasti
Da je i sam Tito osjećao da njegove megalomanske ideje neće moći da se ostvare, te da se i samoj SFRJ nazire kraj, potvrđuje i lično svjedočenje Titove bliske prijateljice Dare Janeković, zagrebačke novinarke koja je pravila seriju ozbiljnih intervjua. Ona je u svojim memoarima napisala da je pred kraj njegove vladavine otišla na Brione i predočila mu sve te teške istine o zbivanjima u Jugoslaviji.
Rekla mu je da se Jugoslavija praktično raspada. Tito joj odgovara: “Plašim se da si u pravu, a onda će ispasti da sam ja sve ovo uzalud radio.” A onda Tito izgovara ključnu rečenicu: “Bojim se da će nešto najprije izbiti na Kosovu i u Hrvatskoj.”
Tako se i desilo. Prvi korak za raspad Jugoslavije počeo je u Trepči 1981. godine, a 10 godina kasnije i u Hrvatskoj.
Takođe, Svetozar Vukmanović Tempo, jedan od vodećih crnogorskih i jugoslovenskih komunista je objavio detalje razgovora s Titom u njegovoj rezidenciji na Brionima 1978. godine.
Tempo je taj razgovor zatražio kako bi Titu rekao neprijatne stvari koje se u Jugoslaviji događaju, računajući da Tito o njima ne zna dovoljno, te ga pita gdje je u svemu tome Jugoslavija? Na to mu Tito odgovara: “Nema više Jugoslavije.”
Raspadu doprinijela geopolitika Evrope
Hrvatski istoričar Ivo Goldštajn je svojevremeno za “Slobodnu Evropu” rekao da nema nikakve sumnje da je produžena politička i ekonomska kriza sedamdesetih i osamdesetih godina bila snažan element koji je umnogome doprinio raspadu demokratskih federacija kao što su Belgija, Švicarska ili Kanada. Njima su bile nužne stalne reforme kako bi te federacije opstale i prešle u jednu kvalitativno novu fazu modernizacije. Za to je bila potrebna korjenita politička i društvena reforma a domaće jugo elite za to nisu imale snage, jer je na djelu bila svojevrsna entropija jugoslovenskih institucija, pogotovo nakon Titove smrti.
Tito je za sobom ostavio demontiranu državu u kojoj su samo republike bile suverene, a Jugoslavija je bila jedna izvedena politička kategorija. Republike su imale sve atribute nezavisnih država. Imale su čak i svoje armije koje su se zvale Teritorijalna odbrana, zaokružene privredne sisteme a neke od njih su čak bolje sarađivale u spoljnoj trgovini sa drugim državama nego sa jugoslovenskim republikama.
Izvor: telegraf.rs
