Debela Berta: Po kome je nazvana najpoznatija haubica u istoriji?
Tokom Prvog svjetskog rata, stvorene su brojne nove vrste oružja. Mnoge od njih imale su prilično smiješne nadimke.
Lagani britanski tenk je npr. bio poznat kao Mali Willie; mitraljezu koji je ispaljivao 600 metaka u minuti tepalo se kao Maksimu – otuda ona stara izreka “Udara k’o Maksim po diviziji” – a moćna njemačka haubica M-Gerät u povijest je ušla kao Debela Berta.
Dugačak preko šest metara, težak nekoliko stotina tona, top kalibra 420 milimetara konstruisan je s namjerom da postane najrazornije oružje njemačke vojske. Centralne sile su i ranije posjedovale artiljerijska oružja velikog kalibra, ali je Debela Berta imala dotad neviđen domet od petnaest kilometara.
Ovo čudo tehnologije proizvela je fabrika “Krupp”, koja je bila važan dio ratne mašinerije, prema nacrtu inžinjera Maxa Dregera, a sastavljalo ga je više od hiljadu ljudi. Ime su mu dali saveznički vojnici, u posprdnom kontekstu – po supruzi Gustava Kruppa, vlasnika spomenute fabrike oružja. Bertha Krupp je, naime, bila kropulentna dama.
Bertha Krupp
Zbog njegove težine, top je do položaja transportovan u dijelovima, na specijalnim motornim vozilima. Model L/14, kako se oružje službeno zvalo, prvi put je korišten za razbijanje belgijskih pograničnih gradova-tvrđava Liègea i Namura. Bio je to spektakularan uspjeh – iza Debele Berte ostale su samo ruševine.
Njemačka propaganda je, međutim, topu pridavala daleko veću efikasnost nego što ju je zaista imao. Naime, zrno ispaljeno iz njega s lakoćom je moglo probiti zemljane fortifikacije, kakve su bile one u Belgiji, ali je protiv bunkera ojačanih čelikom imalo relativno slab učinak.
Da je to tako, Nijemci su doznali tokom napada na Verdun. Tom prilikom osvojili su samo jednu tvrđavu, Fort Vaux, i to samo zato što su pogodili zalihe vode, pa se neprijatelj morao predati. Nakon propasti verdunske ofanzive, Debela Berta je povučena iz upotrebe, budući da su Saveznici u međuvremenu konstruisali topove većeg dometa.
Piše: Lucija Kapural
Izvor: povijest.hr/pozitivno.ba
